Top surgery, czyli usunięcie piersi u transpłciowych pacjentów

Dysforia płciowa polega na odczuwaniu niezadowolenia, niezgodności i nieakceptowania przypisanej płci biologicznej, co często prowadzi do znacznego cierpienia psychicznego pacjenta.

Korekta płci obejmuje szereg kroków w celu osiągnięcia tej zgodności. To nie tylko złożony proces emocjonalny, ale także medyczny, społeczny i prawny, a długa droga, jaką musi przejść pacjent, ma na celu umożliwienie mu życia w jak najlepszym komforcie z jego tożsamością płciową.

Korekta płci – długotrwały proces

Diagnozowanie dysforii płciowej jest zazwyczaj prowadzone przez specjalistów psychiatrii, psychologii klinicznej czy seksuologii. Przed wizytą w gabinecie chirurga należy udać się do wyżej wymienionych po odpowiednie wsparcie i diagnozę.

Jednym z najważniejszych kroków leczenia jest terapia hormonalna. Osoby pragnące zmiany płci pod nadzorem lekarza endokrynologa muszą przyjmować odpowiednie hormony, które wpływają na rozwój trzeciorzędowych cech płciowych, w tym na redystrybucję tkanki tłuszczowej, rysy twarzy i wysokość i tembru głosu (odpowiadających ich tożsamości płciowej). Proces korekty płci powinien również obejmować wsparcie psychologiczne i terapię, która pomaga pacjentom radzić sobie z trudnościami emocjonalnymi związanymi z tak istotną transformacją.

Chirurgiczna korekta płci jest kolejnym etapem. Zawiera ona szereg różnych procedur, takich jak mastektomia (usunięcie piersi), lub wszczepienie implantów piersi, operacje męskich czy żeńskich narządów płciowych, w zależności od potrzeb i wyboru danej osoby.

Mastektomia w chirurgii płci

W swojej praktyce zajmuje się tzw. top surgery u transseksualnych mężczyzn. Jest to zbiorcze określenie na chirurgiczne procedury mające na celu usunięcie kobiecych piersi u osób transpłciowych. Obejmuje różne techniki, a wybór konkretnego rodzaju zależy od preferencji pacjenta, wyglądu ciała przed zabiegiem oraz oczekiwań co do rezultatów.

W najcięższych przypadkach, gdy mamy duże, zwisające piersi, wykonywana jest podwójna mastektomia z przeszczepem brodawki sutkowej. W tym zabiegu usuwa się gruczoły piersiowe, tkankę tłuszczową i nadmiar skóry, a także odcina się brodawki, zmniejsza otoczki i przeszczepia się je na nowo przygotowane podłoże w pożądanym miejscu. Nieodzowną częścią takiego postępowania jest utrata czucia w brodawkach sutkowych. Blizny znajdują się w fałdzie podpiersiowym (biegnąca poziomo) oraz dookoła brodawki. Dzięki tej metodzie można uzyskać efekt płaskiej, męskiej klatki piersiowej nawet przy bardzo dużych piersiach przedzabiegowo.

W najmniej nasilonych przypadkach możemy wykonać mastektomię periareolarną. Ten rodzaj chirurgii polega na usunięciu tkanki piersiowej przez nacięcie wokół brodawki. Jest to preferowana metoda dla pacjentów z niewielką ilością tkanki piersiowej, gdy nie jest konieczne usuwanie dużej ilości skóry. Pozwala ona również na zachowanie większej czułości brodawek. Początkowo po takim postępowaniu blizna dookoła brodawki jest pomarszczona i pofalowana, ale rozprostowuje się przy odpowiednim postępowaniu (masowanie, smarowanie odpowiednimi żelami) do trzech miesięcy.

W pośrednich, najczęściej występujących przypadkach, wykonuje się tzw. double incision surgery. Metoda ta polega na wykonaniu horyzontalnych nacięć w dolnej części piersi (w fałdzie podpiersiowym) i powyżej brodawki, celem dopasowania do kształtu klatki piersiowej. Brodawkę przenosi się w nowe miejsce na podskórnej szypule naczyniowo-nerwowej, po usunięciu wierzchniej warstwy skóry, tzw. deepitelializacji. Dzięki temu brodawka zachowuje swoją czułość i ukrwienie. Ta technika pozwala na bardziej precyzyjne dostosowanie kształtu piersi i ich proporcji od techniki perialeoralnej, ale wiąże się z bliznami w fałdach podpiersiowych i dookoła brodawki (jak przy wspomnianej wyżej mastektomii z przeszczepem). W tym wypadku jednak brodawka zachowuje swoje unerwienie i czucie.

Konsultacja przed zabiegiem

Podczas konsultacji zbieram dokładny wywiad medyczny, pytam o choroby współistniejące, przyjmowane leki, omawiam z pacjentem możliwości chirurgii w jego konkretnym przypadku, a w przypadkach granicznych wspólnie podejmujemy decyzję, analizując korzyści i zalety każdej z metod.

Ważne w kontekście prawa jest posiadanie zaświadczenia od lekarza specjalisty psychiatrii czy seksuologii o zdiagnozowanej dysforii płciowej oraz o podjętym procesie terapeutycznym. Warto również zacząć od terapii hormonalnej, ponieważ przyjmowanie testosteronu przez minimum 6 miesięcy jest w stanie zmienić stosunki anatomiczne, a gruczoł może ulec częściowej inwolucji, co finalnie pozwala wybrać mniej inwazyjną metodę.

Przebieg operacji i rekonwalescencji

Sama operacja trwa od 2 do 3 godzin i w większości przypadków wykonuję ją w znieczuleniu ogólnym w towarzystwie anestezjologa. Pobyt w klinie trwa jedną dobę. Użycie drenów nie jest obligatoryjne i decyzję o drenażu podejmuję zawsze podczas zabiegu, w zależności od krwawienia i hemostazy.

Zakładam zazwyczaj szwy rozpuszczalne, więc ich usunięcie nie jest konieczne. Po zabiegu pacjent dostaje specjalną kamizelkę uciskową, która powinna być noszona przez 6 tygodni przez 24 godziny na dobę (z przerwą na kąpiele i opatrunki). Kontrole pozabiegowe są wymagane po 1 tygodniu, oraz po 1, 3, 6 i 12 miesiącach od zabiegu celem oceny efektów pozabiegowych i omówienia dalszych zaleceń. W klinice, w której pracuję, jest dodatkowo możliwość pracy z fizjoterapeutą, który przyspiesza powrót do zdrowia i pomaga doprowadzić bliznę do jak najlepszej kondycji. Powrót do aktywności fizycznej jest możliwy już po 3-4 tygodniach po zabiegu, jedynie ćwiczenia typowo siłowe na klatkę piersiową są dozwolone dopiero po 6-8 tygodniach. Dokładne zalecenia mogą różnić się indywidualnie i są szczegółowo omawiane na konsultacji i wizytach kontrolnych.

Podsumowanie

Każdy rodzaj chirurgii ma swoje zalety i ograniczenia, dlatego niezwykle istotne jest skonsultowanie się z doświadczonym specjalistą, który pomoże podjąć właściwą decyzję i dostosować procedurę do indywidualnych potrzeb pacjenta.