Rekonstrukcja piersi

Z roku na rok w Polsce i na świecie wzrasta zachorowalność na nowotwór piersi. Potwierdzają to dane Krajowego Rejestru Nowotworów – w 2017 roku rak piersi był najczęściej wykrywanym nowotworem złośliwym wśród kobiet (22% wszystkich nowotworów).

Wzrost zachorowań powoduje również wzrost częstotliwości wykonywania zabiegu mastektomii, czyli usunięcia gruczołu piersiowego. Konsekwencją zabiegu są utrata części lub całej piersi, blizny i zaburzone proporcje sylwetki. Wiąże się to z negatywnymi konsekwencjami dla pacjentki zarówno na gruncie zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Z tego względu zaleca się wykonanie rekonstrukcji piersi, dzięki której pacjentki mają szansę na szybsze i łatwiejsze odzyskanie równowagi psychicznej po chorobie, odbudowanie poczucia własnej wartości oraz ogólną poprawę jakości życia.

Należy pamiętać, że na pierwszą wizytę z wybranym chirurgiem pacjentka powinna zabrać wszystkie swoje badania i kompletną dokumentację medyczną, tak by lekarz był w stanie zapoznać się z jej historią kliniczną. Powinna także zanotować sobie wszystkie leki i suplementy, które przyjmuje, aby chirurg miał pełny obraz jej stanu zdrowia.

Na pierwszej konsultacja chirurg zbada pacjentkę, przeanalizuje jej historię medyczną i biorąc pod uwagę takie parametry jak waga, wzrost i rozmiar piersi, zasugeruje najbardziej adekwatne leczenie.

Ponadto, warto przygotować się do konsultacji i zanotować sobie wszystkie pytania do specjalisty – pierwsza wizyta to doskonała okazja, aby zadać lekarzowi pytania i wyjaśnić wątpliwości. Warto także poruszyć kwestię oczekiwań pacjentki co do efektów, ponieważ niektóre pacjentki nie wiedzą, jakich rezultatów mogą oczekiwać.

Istnieje kilka metod rekonstrukcji piersi, wśród których możemy wyróżnić:

1. Rekonstrukcja piersi przy użyciu własnych tkanek:

Eksperci z Mayo Clinic objaśniają, że to dosyć skomplikowany zabieg, podczas którego wykorzystywane są tzw. płaty skórno-mięśniowe lub skórno-tłuszczowe, wytwarzane z tkanek własnych pacjentki. Niekiedy można wykonać tę interwencję w połączeniu z mastektomią, jako jej ostatni etap, chociaż zabieg można też przeprowadzić później. Wszystkie opisane poniżej techniki tego rodzaju rekonstrukcji wymagają znieczulenia ogólnego. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się przeprowadzenie więcej niż jednego zabiegu, aby otworzyć brodawkę i sutek lub aby uzyskać zadowalający efekt estetyczny. Podczas operacji tą metodą chirurg wykonuje przeszczep skóry, tkanki mięśniowej i tłuszczowej oraz naczyń krwionośnych z wybranego obszaru ciała do rekonstruowanej piersi. Płaty możemy podzielić na uszypułowane i nieuszypułowane (wolne). W tym pierwszym przypadku płat nie zostaje odcięty całkowicie od naczyń krwionośnych miejsca dawczego; z kolei płaty wolne są całkowicie odcinane od miejsca dawczego, a naczynia krwionośne w tym miejscu zostają przerwane.

Rekonstrukcji tego typu można dokonać, pobierając materiał na płaty skórno-mięśniowe lub skórno-tłuszczowe z różnych części ciała. Pierś możemy odbudować:

• Płatem z brzucha (TRAM): polega na pobraniu i wypreparowaniu płata do przeszczepu z mięśnia, skóry i tłuszczu brzucha. Pobiera się cały mięsień prosty brzucha lub tylko jego część, przy czym dla pacjentki korzystniejszy jest ten drugi scenariusz.
• Płatem z brzucha (DIEP): w przeciwieństwie do opisanej wyżej techniki z brzucha pobiera się skórę i tkankę tłuszczową, natomiast uszkodzenie mięśnia jest minimalne (wypreparowuje się z niego naczynia krwionośne). Stanowi to dużą zaletę, gdyż w ten sposób pacjentka może zachować siłę i napięcie mięśniowe tej części ciała.
• Płatem z brzucha (SIEA): w tej technice tętnica nabrzuszna powierzchowna ma odpowiadać za ukrwienie płata. Wykorzystuje się tkanki pobrane z brzucha, jednak w tym przypadku płat nie jest uzależniony od głęboko położonych naczyń.
• Płatem z pleców (mięsień najszerszy grzbietu, płat LD): w tym przypadku chirurg pobiera materiał do odbudowy piersi z górnej części pleców; tę metodę stosuje się zazwyczaj u kobiet z małymi i średnimi piersiami;
• Płatem z pośladka (SGAP): tkanki pobiera się z pośladka, co jest wskazane u kobiet, które nie mają wystarczająco materiału w okolicach pleców i brzucha.
• Płatem z uda wewnętrznego (TUG): tkankę mięśniową i tłuszczową pobiera się z okolicy biegnącej od dolnej części pod pośladkiem do uda wewnętrznego; to stosunkowo nowa metoda, którą stosuje się u kobiet z małym i średnim biustem.

2. Silikonowe implanty: metoda polega na wykorzystaniu silikonowych protez w celu uzyskania najbardziej symetrycznych i naturalnych piersi jak to możliwe. Wszczepienie implantów można wykonać w połączeniu z mastektomią, jednak to chirurg decyduje, czy jest taka możliwość. Czasami, aby osiągnąć efekt symetrycznych piersi, konieczna jest więcej niż jedna operacja. Zabieg nie jest zalecany u pacjentek, które powinny poddać się radioterapii po usunięciu gruczołu piersiowego.

3. Zastosowanie implantów i ekspanderów: ekspandery stosuje się jako ostatni krok w mastektomii; są wypełnione solą fizjologiczną, umieszcza się je pod skórą i tkanką mięśniową do momentu wymiany na silikonowy implant, a ich zadaniem jest rozciągnięcie skóry i przygotowanie jej na przyjęcie właściwej protezy. Nie zaleca się tej metody u pacjentek ze wskazaniem do radioterapii, jak zaznacza zespół Kliniki Dr Szczyt.

4. Przeszczep tłuszczu: to stosunkowo rzadko stosowana technika, choć coraz częściej łączy się ją z opisywanymi powyżej metodami. Polega na pobraniu tkanki tłuszczowej z wybranego obszaru (np. uda, brzuch, talia) i przeszczepieniu jej do piersi, dzięki czemu zyska ona naturalniejszy i pełniejszy kształt. W tym przypadku konieczne jest wykonanie około 4 zabiegów w ciągu 3 miesięcy.

Rekonstrukcja sutka:

U kobiet po mastektomii najczęściej konieczne jest również wykonanie rekonstrukcji sutka, tak aby odtworzona pierś miała jak najbardziej naturalny i harmonijny wygląd. Brodawkę można odtworzyć na przykład dzięki przeszczepowi tkanek lub technice mikropigmentacji.

Przebieg i czas okresu rekonwalescencji zależą głównie od wieku i stanu zdrowia pacjentki oraz od zastosowanej techniki. W przypadku rekonstrukcji tkankami własnymi proces gojenia trwa dłużej niż przy rekonstrukcji implantami czy własną tkanką tłuszczową. 

Po operacji pacjentka może pozostaje pod obserwacją około 1-3 dni i może zostać wypisana, gdy chirurg uzna jej stan za stabilny. Po interwencji konieczne jest  noszenie specjalnego biustonosza, który stabilizuje biust, pomaga w procesie gojenia i zapewnia lepsze efekty estetyczne – wyjaśnia zespół Kliniki Dr Dębski. W niektórych przypadkach oprócz szwów stosuje się dreny, które pozwalają na usuwanie nadmiaru płynów (krew, osocze itp.); usuwa się je po 1-2 tygodniach w zależności od stanu pacjentki.

Zaleca się, aby ktoś towarzyszył pacjentce w dniu zabiegu i wypisu ze szpitala. Dzięki temu otrzyma ona wsparcie psychologiczne oraz bezpiecznie wróci do domu po zabiegu. Ponadto należy odpowiednio często zmieniać opatrunki i dezynfekować rany, przy czym również przydatna może okazać się czyjaś pomoc. 

W okresie krótko po zabiegu mogą wystąpić ból, opuchlizna, a nawet przejściowa utrata czucia, które będą ustępować stopniowo. Aby uśmierzyć ból, lekarz najczęściej przepisuje środki przeciwbólowe. W celu zapobiegania infekcjom pacjentki przyjmują także antybiotyki i leki przeciwzapalne. 

W okresie rekonwalescencji pacjentka powinna unikać: 

• wysiłku fizycznego
• prowadzenia samochodu
• przeciążania mięśni tułowia i klatki piersiowej
• aktywności seksualnej 

Całkowity powrót do formy następuje zazwyczaj po 25-30 dniach.

Według specjalistów z Mayo Clinic dzięki operacji rekonstrukcyjnej piersi możemy osiągnąć:

• Lepszy obraz własnego ciała;
• Podwyższenie samooceny;
• Symetrycznie, naturalnie wyglądające piersi;
• Aspekt psychologiczny: pomaga lepiej radzić sobie z przeżyciami związanymi z chorobą;
• Zazwyczaj efekty są długotrwałe.