Odzyskaj do 4500 zł za wykonany zabieg
Co miesiąc masz szansę na nagrodę.
Zachowaj fakturę i weź udział!
Odzyskaj do 4500 zł za wykonany zabieg
Co miesiąc masz szansę na nagrodę.
Zachowaj fakturę i weź udział!
Rozszczep wargi i/lub podniebienia to przerwa albo szczelina powstała w wyniku niepołączenia się w trakcie życia płodowego części anatomicznej tkanek jamy ustnej formujących wargę i/lub części anatomicznej układów mięśniowych i kostnych nosa. To wada rozwojowa, która pojawia się bardzo wcześnie, bo już w I trymestrze ciąży, a dokładnie między 6 a 12 tygodniem rozwoju płodu. Częstość jej występowania jest różna w zależności od rasy oraz statusu materialnego społeczeństwa. Według statystyk przytaczanych przez zespół FormmedES w Polsce rocznie rodzi się około 800 dzieci z różnymi postaciami tej wady.
Rozszczep może dotyczyć tylko wargi lub obejmować też podniebienie, może być jednostronny lub obustronny.
Rozszczep najczęściej znajduje się po lewej stronie. Poniżej przedstawiamy różne rodzaje rozszczepów i ich krótką charakterystykę:
W rozszczepie jednostronnym u dziecka powstaje asymetria mięśniowa, która sprawia, że skrzywiona przegroda nosa przemieszcza się w stosunku do linii środkowej. W przypadku rozszczepu obustronnego, struktury związane z kością przysieczną rosną w sposób niekontrolowany do przodu. Dzieje się tak z powodu przerwania mięśni nosowo-wargowych i okrężnych ust. Są to mięśnie, których prawidłowa praca odpowiada nie tylko za oddychanie czy połykanie, lecz przede wszystkim za rozwój jamy ustnej, nosa oraz gardła, mający bezpośredni wpływ na mowę i słuch.
Dzieci z rozszczepem wymagają kompleksowej opieki, w tym konsultacji z logopedą.
Jak objaśnia zespół prestiżowej Mayo Clinic, rozszczep to wada znacznie wpływająca na rozwój i ogólne samopoczucie dziecka. Pierwszą przeszkodą, jaką mogą napotkać rodzice takiego dziecka, jest karmienie piersią – u dzieci z dużym rozszczepem nie jest możliwe wytworzenie ssania i nie mogą być one karmione piersią. W przypadku dzieci z dużym rozszczepem w pierwszych tygodniach życia konieczne może być karmienie sondą, a na późniejszym etapie życia wykorzystanie do tego celu specjalnych butelek i smoczków. U dzieci z mniej zaawansowaną wadą karmienie piersią może być możliwe, chociaż może wymagać konsultacji z doradcą laktacyjnym.
U dzieci z tą wadą występują także problemy w rozwoju mowy i konieczna jest współpraca z logopedą. Im bardziej skomplikowana wada, tym większe trudności. Duże rozszczepy podniebienia mogą też spowodować nieprawidłowy rozwój narządu słuchu i problemy z oddychaniem.
W skład zespołu specjalistów opiekujących się dzieckiem z rozszczepem zwykle wchodzi audiolog.
Ważnym aspektem leczenia dzieci z rozszczepem wargi i/lub podniebienia jest to, że wymagają one wielospecjalistycznej i wieloletniej opieki, podkreśla zespół Kliniki Wójcicki. Warto zatem wybrać ośrodek, który zatrudnia specjalistów z dziedziny nie tylko chirurgii i pediatrii, ale też stomatologii, ortodoncji, audiologii, otolaryngologii i logopedii, lub współpracuje z innymi placówkami oferującymi usługi w tym zakresie.
Ważna jest kompleksowość leczenia w jednym ośrodku. Dziecko zostanie otoczone profesjonalną opieką chirurga, ortodonty i logopedy, a także w razie potrzeby opieką innych specjalistów. Lekarze takiego zespołu są w stanie dokładnie określić, które tkanki wymagają rekonstrukcji i rehabilitacji, aby przywrócić ich prawidłowe funkcjonowanie. Terapia dziecka z wadą rozszczepową jest wieloetapowa i trwa długo, ale jeśli jest umiejętnie prowadzona, pozwala na całkowite wyleczenie.
Leczenie rozszczepu wargi i/lub podniebienia wymaga bardzo specjalistycznej wiedzy, dlatego należy wybrać chirurga (dziecięcego, rekonstrukcyjnego lub plastycznego) z dużym doświadczeniem i specjalizującego się w danym rodzaju rozszczepów.
Przed i po: zabieg korekcji rozszczepu wargi
Operację rozszczepu wargi wykonuje się zwykle między 3 a 6 miesiącem życia po wykształceniu się u dziecka pierwszych siekaczy górnych i dolnych, podczas gdy u dzieci z rozszczepem podniebienia procedurę wykonuje się po ukończeniu 1-2 roku życia.
Zabiegi korekty rozszczepów wargi i podniebienia trwają od około 1,5 godziny do nawet 6 godzin. Uzależnione jest to od rozległości rozszczepu, od tego czy dotyczy wargi i podniebienia lub tylko jednej z tych wad, czy jest jednostronny czy obustronny, czy występuje jako składowa zespołu innych wad i od indywidualnych cech pacjenta. W skomplikowanych przypadkach konieczne może być wykonanie więcej niż jednego zabiegu.
W zależności od przypadku operacja rozszczepu wargi może obejmować takie procedury jak wydłużenie wargi w miejscu, gdzie znajduje się ubytek, a także warstwy śluzówkowej i środkowej części wargi, interwencję w obrębie mięśnia okrężnego ust, aby uzyskać jego prawidłowe funkcjonowanie, poprawę ustawienia podstawy skrzydełka nosa oraz przesunięcie chrząstki skrzydełkowej.
Z kolei w ramach operacji rozszczepu podniebienia wykonuje się takie interwencje jak zszycie podniebienia miękkiego (jeżeli rozszczep jest wąski) lub zespolenie podniebienia przy zastosowaniu tkanek własnych/biomateriałów (w przypadku większych rozszczepów) oraz odtworzenie pierścienia mięśniowego gardła.
Operację z przeszczep kości wykonuje się w skomplikowanych przypadkach.
W przypadku braku połączenia układu kostnego niezbędne jest przeprowadzenie zabiegu operacyjnego przeszczepu kości do wyrostka zębodołowego, czyli części kości szczęki, gdzie osadzone są zęby. Emerytowana specjalistka prof. dr hab. n. med. Zofia Dudkiewicz z FormmedES wyjaśnia, że tego rodzaju operacje przeprowadzane są, gdy dziecko osiągnie wiek 2 lat, w okresie tak zwanej pierwszej pauzy wzrostowej przed 3-4 rokiem życia, kiedy dziecko wchodzi w okres aktywnego rozwoju szczęk. Przeszczep kości w tym wieku w znacznym stopniu zapobiega zwężeniu górnego łuku zębodołowego i zwiększa prawdopodobieństwo zachowania siekacza bocznego, a tym samym pozytywnie wpływa na kształtowanie łuku wyrostka zębodołowego
Zabieg przeszczepu kości do wyrostka zębodołowego przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym. Zwykle łączy się go z korektą nosa oraz innymi zabiegami o charakterze estetycznym. Procedura trwa na ogół od 2 do 3 godzin. Polega on na pobraniu fragmentu kostnego z biodra dziecka i wszczepieniu go do wyrostka zębodołowego.
Celem leczenia jest zamknięcie przeszczepu wargi i/lub podniebienia i przywrócenie narządom prawidłowych funkcji.
W przypadku operacji rozszczepu wargi i/lub podniebienia pierwsza kontrola pooperacyjna wraz ze zdjęciem szwów zewnętrznych następuje zwykle po tygodniu od zabiegu. Po ostatecznym rozpuszczeniu szwów wewnętrznych, tj. około 6-8 tygodni po operacji, odbywa się druga kontrola pooperacyjna. W tym samym okresie wskazana jest wizyta u ortodonty w celu kontroli uzębienia i warunków zgryzowych, logopedy – w celu oceny rozwoju mowy i rozpoczęciu ćwiczeń – oraz u foniatry w celu oceny stanu ucha środkowego.
Z kolei u dzieci, u których wykonano operację z przeszczepem kości, pierwsza kontrola pooperacyjna wraz ze zdjęciem szwów następuje po tygodniu od zabiegu, a druga kontrola pooperacyjna po około 8 tygodniach po operacji.
Po 8 tygodniach od zabiegu należy również udać się z dzieckiem do ortodonty w celu kontroli stanu uzębienia i warunków zgryzowych, a także logopedy – gdzie następuje ocena artykulacji oraz określenie ćwiczeń najlepszych do prawidłowego rozwoju mowy. Kolejnym specjalistą, którego należy odwiedzić, jest foniatra, który oceni stan ucha środkowego oraz, gdy zajdzie taka potrzeba, wykona fiberoskopię, czyli badanie górnych dróg oddechowych.
Pacjent powinien być pod stałą kontrolą logopedy oraz ortodonty. W początkowym okresie po operacji konsultacje logopedyczne powinny odbywać się przynajmniej raz w miesiącu. Jest to najbardziej intensywny okres rozwoju i jednocześnie najlepszy czas, aby przygotować dziecko do podjęcia trudnej umiejętności, jaką jest mowa. Jednocześnie za pomocą różnorodnych aparatów ortodontycznych (początkowo ruchomych, a później stałych) koryguje się nieprawidłowości pojawiające się w trakcie kształtowania się zgryzu u dzieci z tego rodzaju wadami.
Opieka ortodonty jest zwykle niezbędna i bardzo ważna u dzieci z rozszczepem.
Dzieci z rozszczepem powinny być objęte opieką współpracującego ze sobą zespołu specjalistów:
Leczenie rozszczepów jest wieloetapowe i długie, jednak współczesna medycyna pozwala uzyskać zadowalające efekty.
Celem leczenia jest zamknięcie rozszczepu wargi i/lub podniebienia, aby uzyskać prawidłowe funkcjonowanie i wygląd elementów i narządów twarzy. Rezultaty, do jakich dąży się podczas leczenia, to:
Terapia dziecka z wadą rozszczepową jest wieloetapowa i trwa długo, ale jeśli jest umiejętnie prowadzona, pozwala na całkowite wyleczenie.
CLAPA (2023). Leczenie rozszczepu wargi i podniebienia [online]. Dostępny: https://www.clapa.com/wp-content/uploads/2015/10/RCS-Polish-web-version.pdf. [dostęp: 23.05.2024].
FORMMED (2023). Rozszczep wargi i podniebienia [online]. Dostępny: https://formmed.com.pl/rozszczep/. [dostęp: 21.05.2024].
Klinika Wójcicki (data nieznana). Rozszczepy wargi i podniebienia [online]. Dostępny: https://bella-estetica.pl/polanica-zdroj/oferta/chirurgia-plastyczna/rozszczepy-wargi-i-podniebienia/. [dostęp: 21.05.2024].